Wydawać by się mogło, że wszytko jest proste, ale ciągłe pytania o COP przy -20 stopniach, wskazują, że jednak nie do końca. Mimo, że pisałem już o tym trochę tutaj i tutaj.
Ale jak to zwykle bywa diabeł tkwi w szczegółach, a COP podawane przez producentów mają rozrzut, w góre aż do 6 :))
Trochę więc teorii na wstępie się przyda.
Pompa ciepła, pompuje ciepło do budynku wykorzystując przemianę czynnika chłodniczego.
Przemiana to takie ładne słowo.
Tak naprawdę ten czynnik, czyli freon, w postaci cieczy jest podgrzewany, następnie gotuje się i paruje, po czym te jego pary są sprężane sprężarką, ochładzane, żeby się skropliły do postaci cieczy i na koniec cały cykl się powtarza. Proste?
Te przemiany freonu opisuje taki mądry wykres stanu freonu, w zależności od ciśnienia i entalpii (znowu mądre słowo – entalpii czyli mówiąc prościej energii)
Oto ten wykres
Trochę skomplikowany?
No to wyjaśnijmy.
Linia przemiany czynnika chłodniczego, to ta górka z uciętym wierzchołkiem, zaznaczona ciemną linią.
Na lewo od tej górki freon jest w postaci cieczy.
A na prawo od niej w postaci gazu.
A środku górki mamy pary nasycone, czyli taki ni to gaz, ni to ciecz.
Zacznijmy pracę naszej pompy ciepła.
Sprężarka zasysa nam pary w punkcie 1 i spręża je do wysokiego cisnienia i wysokiej temperatury w punkcie 2. Tak pod 100 stopni.
Wkładamy w to energię elektryczną sprężarki.
Następnie pary te są ochładzane wodą z naszej instalacji (konkretnie nasza podłógówka 35/30, ale i np. też powietrze 40/20). Pompa dostarcza wtedy ciepło do budynku od punktu 2 do punktu 3.
Te temperatury 35/30, określają nam ciśnienie skraplania, które dla danej temperatury jest stałe.
Jak już te pary freonu skroplimy do cieczy, to nasza pompa kieruje je na zawór rozprężny, gdzie następuje gwałtowne obniżenie ciśnienia.
Te obniżenie ciśnienia, powoduje jednocześnie obniżenie temperatury gotowania/parowania freonu. (tak jak z wodą w górach:) )
Nasza ciecz, freon, zaczyna się więc gotować i paruje, pobierając wtedy ciepło z otoczenia. (n awykresie ok. 0 stopni)
Z otoczenia czyli np. z powietrza zewnętrznego przy pompie ciepła powietrznej czy też z gruntu.
COP, to stosunek tej górnej linii, czyli energii oddanej do budynku, do tego kawałka energii elektrycznej jaki włożyliśmy do sprężarki.
Cała zabawa z COP zaczyna się wtedy, kiedy uświadomimy sobie, że odnosi się on do konkretnych dwóch punktów pracy, a więc tych, z jaką temperaturą chłodzimy czynnik (to ta nasza podłogówka 35/30 tzw górne źródło) i z jaką temperaturą go podgrzewamy (teperatura zewnętrzna lub solanki, tzw dolne źródło)
Załóżmy, że podnosimy temperaturę GZ do ok. 55 stopni i obniżamy temperaturę DZ do ok. -20 stopni.
Co sie dzieje? – widać na rysunku.
Pomijam już na nim opisy.
Widać jednak, że maleje ilość ciepła oddawana do budynku (górna linia), rośnie ilość energi dostarczana do sprężarki, a tym samym spada nam COP.
Tak więc, parametry pracy naszej instalacji, mają kolosoalny wpływ na wielkość współczynnika COP.
Im wyższe temperatury zasilania – tym bardziej spada nam COP
I podobnie z temperaturą zewnętrzną czy temperaturą gruntu, czyli dolnego źródła.
Otóż producenci podają COP tylko i wyłącznie dla konkretnych punktów pracy.
Np. B0/W35 – czyli Brine (solanka/glikol) 0 stopni z gruntu i Water (woda) 35 stopni na podłogówkę
lub
A7/W35 – czyli Air (powietrze zewnętrzne) 7 stopni z powietrza i Water (woda) 35 stopni na podłogówkę.
Ponadto sama energia elektryczna dostarczana do sprężania to nie wszystko.
Coś musi pogonić naszą ciepłą wodę w instalacji budynku i glikol w instalacji dolnego źródła, czyli pompy obiegowe lub pompa + wentylator, i bynajmniej nie chodzą one na wodę, tylko na prąd.
Jeśli więc ktoś chce sobie podzielić ilość kwh ciepła dla jego budynku, jaka wynika z obliczeń OZC, i podzielić przez taki COP, a następnie pomnożyć przez stawkę kwh energii elektrycznej, to…. bardzo się zdziwi.
Aby to jakoś zunifikować, wymyślono normy.
Taką normą dla gruntowych pomp ciepła była norma EN 255.
Dlaczego była?
Otóż norma ta pokazaywała taki czysty COP przy tylko jednych parametrach B0/W35.
Bez uwzględniania energii pomp obiegowych, niezbędnej do pracy całego układu. (norma ta już nie obowiązuje)
Współczynniki COP dla pomp gruntowych wg. tej normy, bardzo ładnie wyglądały na papierze (przekraczały 5).
Sam parametr wody 35 stopni też nie mówił nam wszystkiego do końca.
Norma uwzględniała różnicę 10 stopni, czyli podłogówka 35/25 (średnia więc 30 stopni)
Rzecz w tym, że nasza pompa ciepła nie pracuje przez cały sezon na jednych i tych samych, stałych parametrach.
Mamy przecież pogodówkę i zasilanie w naszej instalacji waha się od dwudziestukilku stopni do ponad 40 stopni.
Różnica temperatur zasilania i powrotu też jest z zasady mniejsza, i wynosi ok. 5 stopni.
Również temperatura dolnego źródła się zmienia.
Bardziej dla pomp powietrznych i z dużo mniejszymi wahaniami dla pomp gruntowych.
Wprowadzono więc nową normę EN 14511, określającą sposób podawania COP zarówno dla pomp gruntowych, jak i powietrznych.
Norma ta nakazuje podawać COP dla conajmniej 5 charakterystycznych punktów pomiarowych, tj. temperatur +12, +7, +2, -7, -15 stopni
Do tego różnica temepratur np. dla wody, ma wynosić 5 stopni (35/30 średnia 32,5 stopnia, wyższa niż średnia 30 przy 35/25).
COP ma również również uwzględniać energię pomp obiegowych (wentylatora) niezbędną do pracy układu.
Wprowadzenie nowej normy nie oznacza, że zabroniono podawania COP wg starej, która nie obowiązuje.
Niestety często w ulotkach spotykamy COP* z gwiazdką, informującą malutką czcionką, że to wg normy EN 255)
A dopiero w dokładniejszych danych technicznych pojawia się nowa norma EN 14511.
Takie działania możemy spotkać nawet u renomowanych producentów.
Jak coś nie jest zabronione – to znaczy, że można 🙂
Pojawiają się jeszcze inne ciekawe tricki marketingowe związane z COP.
Np. podawany jest COP bez parametrów dolnego źródła, czy też najwyższy możliwy COP, np. COP do 7. (bez problemu tyle może być przy parametrach B10/W30 i normy właśnie EN 255)
Inny chwyt dotyczy monobloków lub pomp ciepła bez fabrycznie zamontowanych pomp obiegowych. Dużo chińskich składaków tak właśnie ma.
Producent testuje urządzenie w laboratorium, oczywiście wg nowej normy, z super pompami obiegowymi (elektroniczne w najwyższej klasie)
Ale późniejsze realia instalacji, tj. standardowe pompy obiegowe + faktyczny opór dolnego źródła powodują, faktyczny COP będzie niższy.
Nowa norma daje nam więc spojrzenie na parametry pracy pomp ciepła w dużo szerszym zakresie i teoretycznie powinna pozwolić porównać urządzenia różnych producentów.
Ale tak niestety nie jest.
Norma nie uwzględnia parametrów pracy na przestrzeni całego sezonu grzewczego.
A więc zmiennego obciążenia cieplnego.
Przecież jak za oknem jest +5, to po co mi na podłogówce +35? Wystarczy przecież +27 stopni. Inny będzie COP dla A7/W27, inny dla A-7/W30, a jeszcze inny dla A-15/W35.
Nie uwzględnia też klimatu. Inne warunki pracy dla pompy ciepła będą w Grecji, a inne u nas w Polsce.
Ponadto energia jest również potrzebna do podtrzymania automatyki pompy ciepła.
Planowane jest wprowadzenie sezonowego współczynnika SCOP dla pomp ciepła.
SCOP już obowiązuje od 1-stycznia br dla klimatyzatorów tzw domowych, ale tym samym dla pomp ciepła powietrze/powietrze o mocy do 12 kW.
Dla pomp powietrznych i gruntowych ma obowiązywać od 2015 roku.
Chociaż już dzisiaj część producentów pomp ciepła, określa ten współczynnik i podaje SCOP dobrowolnie.
Ale więcej o samym SCOP i o normie wg której jest, i ma być określany, w następnym wpisie.
Super wyjaśnienie – lepiej się tego nie da ugryźć!
Dzięki. Miło mi będzie jak czytelnicy klikną i polubią artykuł, który im się podoba 🙂
Witam,
Mam kilka pytań.
Skąd wiadomo w którym miejscu na wykresie jest punkt 2, oraz dlaczego punkt 3 nie jest po stronie cieczy, przecież w skraplaczu czynnik się wykrapla ??
Z góry bardzo dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam
Krzysztof
To poglądowy wykres, który pokazuje jak to działa. Mając "żywą" pompę jesteśmy w stanie pomierzyć temperatury i pobór prądu i nanieść wszystkie właściwe wartości (w tym 2) i na podstawie tego obliczyć rzeczywisty, chwilowy COP dla tych punktów pracy. Jeśli chodzi o 3 – 1 to pokazane są one na lini przemiany, ale w praktyce jest jeszcze kilkustopniowe przegrzanie i przechłodzenie. Omówienie tego szczegółowo wykracza poza zakres tego bloga, bo należałoby omówić pracę zaworu rozprężnego i szczegółowo cały obieg.
Dziękuję,
A czy mógłby Pan podać mi jakąś literaturę gdzie mógłbym doczytać właśnie o pracy zaworu i gdzie znalazłbym szczegółowo opisany obieg ??
Pozdrawiam
Krzysztof
Zapewne w każdym podręczniku z chłodnictwa. Również w poradniku Recknagel, w dziale chłodnictwo.
Bardzo ciekawy wpis. Proszę mi powiedzieć jak Pan ocenia dzisiejsze pompy ciepła gruntowe inwerterowe np Nibe f115 zakres mocy 4kW – 16kW lub alpha innotec. Posiadam nowy dom i stoję przed decyzją zakupu pompy albo on/off albo inwerter. W całym domu 250m2 oraz w garażu 60m2 mam podłogówkę rozstaw rur co 10cm. Czy jest ekonomiczny i racjonalny sens kupować pompę ciepła gruntową inwerterową ?
@Michał – moim zdaniem jest sens. Pompa inverterowa dzięki modulacji mocy lepiej dostosuje się do aktualnego zapotrzebowania na moc grzewczą. Zapewnia wyższą roczną sprawność i mniej wychładza dolne zródło. Natomiast pompy, które podałeś to dość duże maszyny. Czyśbyś miał zapotrzebowanie na moc grzewczą przekraczające 14-15 kW? Być może wystarczy mniejsza pompa.
Dodam że mam wykonane odwierty pionowe cztery odwierty po 85 metrów, czyli razem 340 metrów. Specjalnie przewymiarowałem dolne źródło aby uzyskać wysoką deltę i miałem po znajomości dostęp do tanich odwiertów. Dom położony w okolicach Pruszcza Gdańskiego, grunt piaszczysty dobrze nawodniony (wysoki poziom wód gruntowych 1m ponizej poziomu gruntu.) Zapotrzebowanie wyliczono na poziomie 40W/m2 czyli około 10kW ale dochodzą do tego jeszcze cwu 400litrów i 3 grzejniki drabinkowe oraz podłączenie ciepłej wody z cwu do zmywarki i pralki. Stąd zaproponowano mi pompę o mocy 12kW firmy Nibe model f1145 (cop 4,53)z buforem 200litrów a druga firma zaproponowała pompę AlphaInnotec 102H3 o mocy 10kW z cop 5,09 ale bez bufora. Czytałem Pana bloga z informacjami że bufor jest nie potrzebny gdy jest duże górne źródło, bo 1kW mocy pompa musi miec minimalnie okolo 20-30 litrów więc w moim wypadku bufor zbędny. Stąd też skłaniam się ku pompie alphaInnotec 10kW, ale sam nie wiem. Jednak to ja ostatecznie podejmuję decyzję i konsultuję to z kim tylko mogę aby później nie żałować. Co Pan by wybrał w moim przypadku ? Czy może inwerter f1155 ?
Dodam że dom ma sciany z porotherm 30cm i styropian grafit 20cm oraz dach ocieplony 35cm welny isover supermata, podloga to 10cm swiispor podloga-dach grafit lambda 31. Dom ma tez dolaczony obok garaz 60m2 w ktorym jest rowniez podlogowka co 10cm, ale nie bede tam grzac, chce aby bylo minimum 5stopni.
Inwerter wychodzi najdrożej. AlphaInnotec jest droższa o około 5tys od tej Nibe.
Proszę o opinię?
Aktualnie montujemy tylko invertery gruntowe. w ub. roku nie zamontowaliśmy ani jednego n/offa. Skoro zapotrzebowanie jest na poziomie 10kW z hakiem to wystarczy Altherma 2-10(13)kW. Ale Alpha też jest bardzo dobrym wyborem.
Pingback: COP – “magiczny” parametr pomp ciepła – możesz zmierzyć. – Solato artykuły
Jestem tu nowa i jako kobieta chyba nie ogarniam wszystkiego a nie ma mi kto pomóc, w tym roku w nowym domu zakładam pompę PW, otrzymałam oferty od kilku firm, od dwóch z nich Atlantic Extensa duo + 10kw. Zainteresowało mnie, ale po tym co tu czytam, przejrzałam ulotkę i okazuje się, że dla normy EN 14511, COP dla +7 / 35 = 4,02 a dla -7 / 45 stopni = tylko 2,0 ! Czy mam rozumieć, że to ją z miejsca dyskwalfikuje? Może lepiej wybrać inną ofertę: TOSHIBA HWS-804H-E1 8kw ? Nie mam tu podanych dokładnych danych. Czy powinnam zrobić audyt energetyczny domu? Jest to konieczne? Rozumiem, że audyt opiera się o parametrach dommu pobudowanego, nie danych z papierów. Dom nie jest przecież jeszcze wykończony.
W kilku słowach nie wyjaśnię wszystkich kwestii. Najpierw trzeba wiedzieć jakie jest zapotrzebowanie Pani domu na moc grzewcza i ciepło. Na podstawie tego oraz danych producenta trzeba dobrać pompę ciepła. Producent to kwestia subiektywna. Pani wątpliwości powinien wyjaśnić ten kto zaproponował taka czy inna pompę. Jeśli nie potrafi tego zrobić, to znaczy, że nie bardzo ma pojęcie o tym co oferuje.
Audyt myli Pani z obliczeniami zapotrzebowania na moc grzewczą. Robi się je na podstawie dokumentacji i informacji klienta, czy stan aktualny budynku lub planowany, jest/będzie zgodny z tym co znajduje się w projekcie. Mogła Pani np. Zastosować cieplejsze okna czy grubszą izolację.
Audyt dotyczy zazwyczaj eksploatowanych już budynków.
Dziękuję. Rozumiem. Jak już wspomniałam "jestem zielona w tym temacie"i dodatkowo sama z tą kwestią a Pana wypowiedzi wydają mi się naprawdę pouczające i rzeczowe. W domu była planowana wentylacja grawitacyjna, czy jest konieczność założenia mechanicznej? (nie wspomnę już o rekuperatorze, bo to droższa szkoła). Czy przy podłogowym ogrzewaniu całego domu pompą typu PW grawitacyjna może nie poradzić sobie z wilgocią? I jak to ma się do kosztów ogrzewania?