Temat głośności powietrznej pompy ciepła często jest omijany przez instalatorów szerokim łukiem.
Dlaczego tak się dzieje, skoro wszystko można wyjaśnić?
Funkcjonuje wiele mitów, wynikających głównie z niewiedzy.

Zacznijmy od tego, że skoro mówimy o głośności (a nie o cichości:) pompy ciepła), tzn. że jest głośna. A skoro jest głośna, to jest z tym problem. A problemów lepiej nie poruszać.
Do tego podawane przez producentów dane są niejasne dla przeciętnego użytkownika i niestety dla wielu instalatorów.

Trochę więc teoretycznego wprowadzenia, na tyle krótkiego by nie zanudzić tych, dla których te informacje są oczywiste i nie przestraszyć tych, dla których kwestie techniczne są mało strawne.

Nasze ucho słyszy, bo błona bębenkowa reaguje na zmiany ciśnienia powietrza, które rozchodzą się w nim w postaci fali. Tą falę generuje źródło dźwięku.
To falowanie ciśnienia powietrza w ciągu 1 sekundy określane jest częstotliwością.
Ucho jest w stanie rozróżnić wielkość tego ciśnienia (głośność) , jak i częstotliwość (wysokość dźwięków, które odbiera).

Najsłabszy dźwięk jaki jest w stanie odebrać ucho ma głośność/ciśnienie ok 20 mikro Paskali (mPa)
Co ciekawe – ucho jest w stanie znieść ciśnienie dźwięku nawet 1 milion razy większe.

Gdybyśmy więc chcieli podawać głośność w Paskalach, to operowalibyśmy milionami i byłoby to dość kłopotliwe.
Wymyślono więc pomocniczą jednostkę decybel dB
Próg słyszalności, czyli te 20 mPa, to 0 dB
Jednak zrezygnowano z liniowej skali, bo znowu mówilibyśmy o milionach.
Wybrano skalę logarytmiczną.
A prościej – jak coś jest 10x głośniejsze czyli głośność wzrosła z 20 mPa do 200 mPa to ma 20 dB więcej, a jak jest 100x głośniejsze, czyli głośność wzrosła z 20 mPa do 2000 mPa, to kolejne 20 dB więcej czyli 40 dB.
Górna granica skali to 120 dB
Wróćmy do częstotliwości.

Ucho rejestruje przedział od 16 Hz do 20 000 Hz, ale najlepiej słyszy przedział 1000 do 3000 Hz.
Zazwyczaj źródło dźwięku nie wytwarza tylko jednej częstotliwości – to tak jak z orkiestrą.
Różne instrumenty, różne dźwięki, niskie i wysokie.
Ta dolna granica częstotliwości to dźwięki niskie, a ta górna to wysokie.
Ucho ludzkie o wiele lepiej słyszy te dźwięki wysokie, na które jest bardziej wrażliwe, niż te niskie.
Nie bez powodu mówi się, że najgłośniejszym instrumentem w orkiestrze jest ten najmniejszy.
Jaki to instrument? – to będzie zagadka do następnego wpisu.

By gitara basowa była dla naszego ucha tak samo głośna jak płaczące skrzypce, musi grać głośniej, a więc dać więcej decybeli, chociaż słyszymy ją tak samo,
Tak więc by porównać dwa źródła dźwięku, a więc takie różne orkiestry, gdzie w jednej jest więcej instrumentów z niskimi tonami, a w drugiej z wysokimi i powiedzieć która z nich jest głośniejsza – wymyślono taki filtr korygujący, który dostosowywuje głośność różnych częstotliwości/instrumentów do naszego ucha i nazwano go A. Stąd pojawiła się taka wielkość jak dB (A) – czyli głośność orkiestry odniesiona do jednej wartości „mierzalnej” przez nasze ucho.

Przykłady
Oddech drugiej osoby, prawie niesłyszalny to 10 dB
Szept – 20 dB
Tykanie zegara – 30 dB
Rozmowa, ciche mieszkanie – 40 dB
Cicha ulica – 50 dB
Pralka, suszarka, odkurzacz – 60-70 dB
Ruchliwa ulica – 70-80 dB, podobnie
Startujący samolot 120 dB
Takich tabel i przykładów w sieci jest mnóstwo.

W pewnym momencie otaczające nas dźwięki przechodzą w hałas i stają się uciążliwe.
Graniczne wartości hałasu regulują przepisy i pojawiają się takie terminy jak moc akustyczna, ciśnienie akustyczne, emisja i imisja.

Jak pisałem wcześniej, dźwięk rozchodzi się w postaci fali (o czym jeszcze będzie mowa). Im dalej od jego źródła, tym bardzie fala się rozprasza i dźwięk cichnie.

Przepisy nie regulują tego co wychodzi z pompy ciepła, czyli emisji dźwięku, tylko to, co do nas dociera, a więc imisję.
I tak, imisja na zewnątrz budynków, dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej nie może przekraczać w porze dziennej 50 dB (A), a w porze nocnej 40 dB (A)
Pojedyncze, krótkotrwałe szczytowe hałasu mogą być przekroczone w dzień o 10-22 dB (A) i 10-17 dB (A) w nocy.
Imisję należy wyznaczać/mierzyć na zewnątrz budynku, w odległości 0,5m od środka otwartego okna.

Mamy również imisję do pomieszczenia i tutaj, w przypadku pomieszczeń mieszkalnych nie powinna ona przekraczać 40 dB (A) w dzień i 30 dB (A) w nocy.

Oprócz poziomów imisji/głośności w dB (A) określanych polskimi przepisami, bardzo często w Europie stosuje się tzw krzywe głośności nr od słów noise rating.

Taka krzywa nr to maksymalne wartości głośności dla poszczególnych częstotliwości/wysokości dźwięku.

Poniżej tabela z poszczególnymi krzywymi oraz tabela określająca maksymalne krzywe dla poszczególnych typów pomieszczeń.

Skoro już wiemy co podają w dokumentacji producenci, wróćmy do naszej pompy ciepła.

By porównać różne urządzenia, w etykiecie energetycznej mamy podaną w dB (A) moc akustyczną.
Rzecz w tym, że nijak się to ma do tego co słyszymy.

Moc akustyczna to całkowita zmiana ciśnienia powietrza, jaką wywołuje nasza pompa ciepła we wszystkich kierunkach.
Mocy akustycznej jako takiej nie da się pomierzyć jednostkowo. Nie możemy mieć ucha jednocześnie na około pompy ciepła. Tą moc się oblicza na podstawie metodyki i serii różnych pomiarów.
Natomiast to co rzeczywiście słyszymy i co jestesmy w stanie pomierzyć , to ciśnienie akustyczne (NIE moc).

W zależności od tego jak daleko jesteśmy od naszej pompy ciepła i co jest w pobliżu (otwarta przestrzeń lub zabudowania), słyszymy ją mniej lub bardziej.

Poniżej dane mocy akustycznej agregatu pompy ciepła Daikin Altherma 3 generacji z etykiety energetycznej.

Ktoś powie 62 dB – no jak tu żyć, wszystko przekroczone; dzienna wartość i nocna.

Ale tutaj mamy przykład tego, o czym pisałem wcześniej. Mocy akustycznej z etykiety nie należy odbierać jak ciśnienia akustycznego.

Poniżej pełne dane techniczne głośności agregatów Althermy 3.

Na wykresach widzimy krzywe głośności oraz wartość ciśnienia akustycznego dB (A), zmierzonego w odległości 1 m.

dB (A) dla Althermy 8-ki wynosi 49, a krzywa nr nieznacznie przekracza 45, więc taki agregat mógłby nawet stać w markecie, kantynie czy większym biurze.

Ale….. 49 dB (A) to ciągle jeszcze nie 40 w porze nocnej.

Jak określić głośność naszej pompy ciepła w granicy działki czy u sąsiada?
Co zrobić w zwartej zabudowie szeregowej?
Jaki wpływ na głośność ma kilka źródeł dźwięku?
Czy moja pompa ciepła spełnia wymogi narzucone przepisami?

Spokojnie. Wszystko się wyjaśni…
W kolejnym wpisie 🙂